Sau khi nhà lãnh đạo Erich Honecker bị lật đổ ở Đông Đức và những người kế nhiệm dỡ bỏ Bức tường Berlin vào đêm 9.11.1989, Thủ tướng Tây Đức Helmut Kohl được coi là người lĩnh xướng giúp dẹp bỏ những bất ổn trong cơn hỗn mang của lịch sử. Với 16 năm tại vị (1982 - 1998), ông Kohl là người giữ chức thủ tướng lâu năm nhất của Đức kể từ thời nhà lãnh đạo Otto von Bismarck (1871 - 1890).
Đường đến thống nhất
Thủ tướng Kohl, chính trị gia có “khả năng nhìn xa trông rộng” theo lời cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton, nhận thức được rằng nước Đức chỉ có thể thống nhất với sự hỗ trợ của Mỹ và Liên Xô.
Thực tế, từ những năm trước đó, ông đã có những động thái xích lại gần phương Tây và hòa dịu với chế độ ở Đông Đức dù từng vận động tranh cử thủ tướng năm 1982 với khẩu hiệu công kích nước này (Tự do hoặc Chủ nghĩa xã hội). Ngày 22.9.1984, ông Kohl và Tổng thống Pháp Francois Mitterrand có cái bắt tay lịch sử tại Verdun, chiến trường lớn giữa Pháp và Đức trong Thế chiến 1. Hơn ai hết, ông Kohl biết rõ rằng chỉ có hòa giải với Pháp mới là con đường sống giúp Đức khôi phục lại sự tôn trọng, theo The New York Times.
Sau khi tái đắc cử năm 1987, ông Kohl trở thành nhà lãnh đạo Tây Đức đón tiếp chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo Honecker tại Bonn, thủ đô của Tây Đức khi đó. Tháng 10.1988, ông Kohl đến Moscow và có cuộc gặp đầu tiên với lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev nhằm làm tan băng mối quan hệ.
Tại cuộc gặp, ông Kohl kêu gọi Liên Xô rút bớt lực lượng khỏi các vùng gần biên giới Đức và mong muốn có sự ủng hộ trong việc thống nhất đất nước.
Thủ tướng Helmut Kohl được hàng ngàn người Đông Đức tung hô trong cuộc bầu cử đầu tiên sau khi nước Đức thống nhất. AFP
Chỉ vài tuần sau sự kiện Bức tường Berlin sụp đổ, ông Kohl gây ngạc nhiên cho các đồng minh ở châu Âu và một số thành viên nội các bằng bài phát biểu về bản kế hoạch 10 điểm trong khoảnh khắc được mô tả là vĩ đại nhất đời ông.
Ban đầu, kế hoạch này khiến giới lãnh đạo Anh và Pháp trở nên hoang mang bởi những ký ức kinh khủng thời Đức Quốc xã và viễn cảnh về một nước Đức thống nhất thống trị châu Âu.
Ông John Kornblum, Đại sứ Mỹ tại Đức làm việc trong những năm nắm quyền cuối cùng của ông Kohl, mô tả: “Tôi biết lúc đó Washington khá ngạc nhiên. Tôi chắc là vậy. Ông ấy (Kohl) có vẻ đã hiểu được rằng nếu như không có người đứng ra lãnh đạo và thống nhất thì tất cả sẽ rơi vào hỗn loạn. Khi đó, lợi ích của nước Đức sẽ bị tổn hại”.
Thỏa thuận của cuộc đời
Ông Kohl sau này mô tả về hội nghị thượng đỉnh Liên minh Châu Âu (EU) tại thành phố Strasbourg (Pháp) vào tháng 12.1989, hội nghị đầu tiên từ khi Bức tường Berlin sụp đổ, là sự kiện căng thẳng và thù địch nhất mà ông từng tham gia. Nhà lãnh đạo Tây Đức phải liên tục trấn an các nước cựu thù bằng lời cam kết về một “nước Đức của châu Âu” chứ không phải một “châu Âu của nước Đức”.
Ông phải chấp nhận yêu cầu của Tổng thống Pháp Mitterrand rằng nước Đức cam kết liên minh về tiền tệ và kinh tế sâu rộng với châu Âu để làm xoa dịu các đồng minh phương Tây về việc thống nhất nước Đức.
Bên cạnh đó, ông Kohl hứa công nhận giới tuyến Oder - Neisse, đường biên giới thời hậu chiến giữa Đức và Ba Lan, để làm an lòng Liên Xô.
Tại hội nghị ở Dublin (Ireland) tháng 6.1990, Thủ tướng Kohl có được sự chuẩn thuận của châu Âu về việc thống nhất và 2 tháng sau đó, hiệp ước thống nhất được ký kết.
Vào tháng 7.1990, ông Kohl một lần nữa đến Moscow để tìm kiếm sự xác nhận. Một tuần trước chuyến đi, tạp chí The Economist giật tít: Thủ tướng Tây Đức Helmut Kohl sẽ đến Moscow để theo đuổi thỏa thuận của cuộc đời. Tuy nhiên, đó được coi là một sự cường điệu vì thực chất Liên Xô đã đồng ý về nguyên tắc với việc thống nhất nước Đức trong các cuộc trao đổi từ cuối năm 1989.
|
Reuters |
Theo Đài Deutsche Welle, cảm xúc là yếu tố quyết định sự thành bại của thỏa thuận vào thời điểm đó. Trong cuộc đi dạo dọc bờ sông của phái đoàn hai bên tại khu nhà riêng của ông Gorbachev ở vùng Caucasus, vợ của lãnh đạo Liên Xô mang đến một bó hoa tặng ông Kohl. Và đó được coi là tín hiệu ngầm gửi đến thủ tướng Tây Đức.
Tuy nhiên, cũng có những lý do thực tế hơn khiến ông Gorbachev đưa ra quyết định trên vì ông bị cho là đang ở trong thế khó. Cuộc gặp với thủ tướng Đức diễn ra giữa thời điểm Liên Xô đang ngập trong khoản nợ khổng lồ do hậu quả của cuộc chạy đua vũ khí những năm 1980 với Mỹ. Ngoài ra, Liên Xô khi đó cũng không còn vị thế ảnh hưởng lớn đến các nước vệ tinh tại khu vực Đông Âu.
© 2024 | Thời báo ĐỨC
